awną nazwę Kunekehayn lub Kuhnwalde (Las Kuhna) dzisiejsze Piastowo zawdzięcza prawdopodobnie człowiekowi o imieniu Kuhn (Konrad lub kühn - odważny, śmiały). Nazwisko Kuhn było na Wzniesieniu Elbląskim tak bardzo powszechne, że nie było prawie wsi, gdzie nie można go było spotkać. Przez setki lat sołtys w Königshagen ("Królewska Przystań") i Trunz (Milejewo) tak właśnie się nazywał.Obydwie wsie zostały założone prawdopodobnie między 1296 i 1299 rokiem, tworzyły wówczas związek wsi i miały wspólnego sołtysa. O Piastowie i Milejewie wspomniano w dokumencie z dnia 22 listopada 1320 roku wystawionym przez komtura elbląskiego (w latach 1320-1331) Hermana von Öttingen. Dokument potwierdza przekazanie sołectwa i obowiązki lokatora niejakiemu Marcinowi, który sołectwo w obu wsiach wykupił od Stango Wachsmuda. Wsie te otrzymały Kulmer Recht - czyli prawo chełmińskie. Łącznie miały posiadać 86 włók ziemi.
Pod koniec władztwa krzyżackiego wieś Königshagen podlegała pod "Pferdeamt" - czyli urząd koniuszego elbląskiego zamku. Rycerz zajmujący stanowisko "Pferdemarschall" (zarządzał stajniami zamkowymi - koniuszy, marszałek konny) odbierał od wsi podatek wynoszący rocznie 11 marek - zawierał on także (przeliczonym na pieniądze) podatek w formie kur oraz podatek od tutejszej karczmy.
Po wojnie trzynastoletniej, w czasach polskich, Piastowo podlegało pod elbląski urząd sędziego ziemskiego ("Landrichteramt"). Podatek z karczmy wynosił wówczas 2 floreny i 20 groszy rocznie. W latach 70. XVI wieku m.in. z lasów piastowskich dostarczane było drewno na budowę galeona "Smok", znanego też jako galeon Zygmunta Augusta. Był to pierwszy okręt budowany z przeznaczeniem dla polskiej floty *[1].
Około 1830 roku Piastowo posiadało 20 włók, z tego dwie były wolnymi od podatku włókami sołtysa i dziewięć wolnych od kontrybucji (czyli wolne od danin pieniężnych na rzecz państwa). We wsi mieszkało wówczas dziewięciu gburów (bogatych chłopów) i pięciu zagrodników (inaczej ogrodnik - właściciel chałupy z kawałkiem ziemi/ogrodem).
W granicach Piastowa leży Czubatka (wzniesienie o wysokości 196,1 m n.p.m., do 1958 roku Owsiana Góra/ Hafer Berg), a w jej sąsiedztwie najwyższe wzniesienie na Wysoczyźnie Elbląskiej zwane (nieoficjalnie) "Górą Srebrną" ("Silver Berg" - nie mylić ze wzniesieniem k. Bogdańca), które od 1958 roku nosi oficjalną nazwę "Góra Biała", a jej wysokość to 198,5 m n.p.m.
Na Czubatce znajdowała się niegdyś drewniana wieża widokowa, która była wysoka na 45 m. Cesarz Wilhelm II obserwował z niej elbląską okolicę w dniu 9 października 1907 roku. Gdy wieża runęła podczas wichury w 1911 roku, mieszkańcy Piastowa postanowili na wzgórzu zbudować murowany zameczek, z nową, postawioną z cegieł jeszcze wyższą wieżą, nazwaną imieniem cesarza Wilhelma. Kamień węgielny pod budowę położono w dniu 28 grudnia 1913 roku. Plany budowy częściowo zniweczył wybuch I wojny światowej. Na wzniesieniu powstała prosta murowana wieża, która znacznie odbiegała od zaplanowanego projektu. Utarł się zwyczaj rozpalania na niej ognia w Noc Świętojańską (z 23 na 24 czerwca), przy czym od 1922 roku do śmierci (†1935) zawsze uczestniczył w uroczystościach administrator (w latach 1898-1927) kadyńskich dóbr cesarza Wilhelma II, starosta (landrat) powiatu elbląskiego (w latach 1888-1907) Rüdiger von Etzdorf.
W XVIII wieku Piastowo miało przejściowo nauczyciela. Był tutaj Christlieb (Bogumił) Martin Block, który w 1786 roku został nauczycielem w Majewie (Maibaum). Naukę dzieci rozpoczęto tutaj w 1863 roku. Do tego czasu dzieci z Piastowa uczęszczały do szkoły w Jagodniku (Behrendshagen). Naukę prowadzono w domu sołtysa Kuhna. Budynek szkoły zbudowano dopiero w końcu 1868 roku. W dniu 5 stycznia 1869 roku dokonano uroczystego poświęcenia nowego budynku szkoły.
Piastowo w 1925 roku posiadało 275 ha i 260 mieszkańców (wg E.G. Kerstana).
Podczas II wojny światowej w Piastowie mieścił się podobóz KL Stutthof - Baukommando Ostland (Komando Budowlane). Podobóz powstał w dniu 6 sierpnia 1944 roku, kiedy do dyspozycji placówki organizacji Todt w Elblągu oddano 500 więźniarek pochodzenia żydowskiego. W listopadzie 1944 roku liczba więźniarek wzrosła do 1000. W dniu 24 stycznia 1945 roku podobóz liczył 5056 więźniarek. Kobiety, podzielone na kilkusetosobowe komanda, budowały umocnienia wojskowe wzdłuż linii Kanału Elbląskiego oraz w rejonie górnego biegu Drwęcy. W Piastowie mieściło się jedno z takich komand i centrala podobozu. Więżniarki z komanda Piastowo pracowały w wielu okolicznych miejscowościach, m.in. w Próchníku (Dörbeck) i Milejewie (Trunz). W styczniu 1945 roku więźniarki przebywające w Piastowie zostały prawdopodobnie wyłączone z Komanda Budowlanego "Ostland" i wcielone do osobnego komanda w Elbing Brückenkopf ("Przyczółek Mostowy") liczącego 341 więźniarek. W końcu stycznia wróciły one do Stutthofu [zob. temat].
W styczniu 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej mieli dopuścić się zbrodni na niemieckich cywilach z Piastowa. Rozstrzelano wszystkich mężczyzn, a kobiety i dzieci zapędzono do stodoły, którą podpalono.
Obecną nazwę miejscowość nosi od 1948 roku. Wcześniej używano kilku nazw przejściowych: Piastowo, Królewszczyzna, Królewo i Piastów.
*[1]Okręt zaprojektował i budową kierował sprowadzony z Wenecji mistrz budowy okrętów Domenico Zaviazello z pomocnikiem Giocomo Salvadore, a ogólne kierownictwo nad gospodarczą stroną budowy sprawował z ramienia Komisji Morskiej Jan Bąkowski. Stępkę pod budowę położono 21 czerwca 1570 w Elblągu. Prace przerwano na okres zimowy, od 25 listopada 1570 do marca 1571. Okręt zwodowano 14 czerwca 1571. 15 marca 1572 Bąkowski rozliczył rachunki z budowy i w tym okresie Zaviazello opuścił Polskę, lecz nadal prowadzono prace wykończeniowe pod kierunkiem Salvadore. Mimo to okręt nie został nigdy dokończony, prawdopodobnie z powodu śmierci Zygmunta II Augusta 7 lipca 1572, kiedy to przerwano prace. Okręt nie otrzymał też przewidywanych dział, mimo że zostały już zakupione. Według jednej z wersji, galeon ten miał zostać następnie spalony podczas ataku gdańszczan na Elbląg w 1577 roku, jednakże według nowszych ustaleń, galeon został wówczas wycofany w górę rzeki Elbląg i uniknął zniszczenia. Podczas wycofania zrąbano jego maszty. Niewykończony galeon został ostatecznie rozebrany pomiędzy 1584 a 1588 rokiem.
(Źródło: Wikipedia)
Źródło:
E.G. Kerstan, Die Geschichte des Landkreises Elbing, Elbląg 1925, s.244-245.
https://pl.wikipedia.org [dostęp: 12.04.2013]