Nazwy przejściowe/tymczasowe - Historia Wysoczyzny Elbląskiej

- czyli o tym jak Wysoka stała się Bogdańcem, a Bogdaniec Suchaczem.

ntencją autora niniejszego artykułu jest przedstawienie [w zarysie] procesu wprowadzania polskich nazw miejscowych na terenie gmin powiatu elbląskiego (Elbląg (częściowo), Pomorska Wieś, Łęcze, Tolkmicko i Milejewo) znajdujących się w obrębie Wysoczyzny Elbląskiej, w okresie od zakończenia II wojny światowej do początku lat 50-tych XX wieku. W owym czasie wiele miejscowości na tzw. Ziemiach Odzyskanych miało po kilka nazw, które ulegały częstym zmianom, przybierając formy nie uzasadnione historycznie oraz nie mające urzędowej aprobaty. Do dnia dzisiejszego bywają trudności z ich identyfikacją. Niektóre nazwy były w użyciu przez krótki, inne przez dłuższy okres, są też takie, które jeszcze dziś są nieformalnie używane.

Wcześniej na interesującym nas obszarze istniały nazwy pochodzenia bałtyjskiego (pruskie, litewskie i jaćwieskie), niemieckiego i słowiańskiego (zarówno o genezie zachodnio-słowiańskiej i wschodnio-słowiańskiej). Od 1823 roku wszelkie nowo powstające tutaj wsie i drobniejsze osady dostawały już tylko nazwy o brzmieniu niemieckim. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy (1933) wiele dawnych nazw tego obszaru zmieniło swe brzmienie - w nazwach musiały dominować cechy tylko jednego języka, jednej kultury i jednej narodowości. Analogicznie postąpiono po 1946 roku na obszarze byłych Prus Wschodnich będącym pod administracją Związku Radzieckiego (dzisiejszy obwód kaliningradzki), gdzie wymazano wszelkie ślady poprzedniego nazewnictwa, niezależnie od jego genezy (wyjątkiem są dwa hydronimy: rzeka Niemen i Pregoła), a nadano nowe nazwy rosyjskie.

Jednym z pierwszych zadań jakie dla polskiej administracji, osadników i przesiedleńców, którzy w maju 1945 roku przybyli w okolice Elbląga, była konieczność nadania nazw polskich nowym siedliskom. "Pierwsze" nazwy były prowizoryczne, często nie mające związku z uwarunkowaniami historycznymi i położeniem topograficznym, bywały oparte na dosłownych lub nieudolnych tłumaczeniach z języka niemieckiego. Priorytet stanowiła wówczas szybka integracja z resztą kraju, a ustalone nazwy miały nawiązywać m.in. do polskiej przeszłości tych obszarów. Na Wysoczyźnie Elbląskiej było to szczególnie trudne, ponieważ tylko kilka z zastanych nazw niemieckich posiadało polskie odpowiedniki [zob. tabela poniżej].

Wobec narastającego bezładu w zmianie nazw miejscowości, z końcem lipca 1945 roku władze województwa gdańskiego wydały dyrektywę stanowiącą, że o nadawaniu nowych nazw ma decydować Minister Administracji Publicznej (wówczas Władysław Kiernik). Wojewoda gdański Mieczysław Okęcki zażądał od podległych sobie starostów oraz zarządów gmin, wyznaczając termin do 15 września 1945 roku, przedstawienia propozycji zmiany nazw miejscowości na ich terenie. Gminy Wysoczyzny Elbląskiej wywiązały się z tego w wyznaczonym terminie, jednak przedłożono niepełną propozycję nowych nazw, gdyż uwzględniono tylko miejscowości zamieszkałe przez osadników polskich (np. według danych z lipca 1945 w gminach wiejskich powiatu elbląskiego i miescie Tolkmicku liczba ludności polskiej nie przekraczała 600 osób, natomiast niemieckiej było 4500 osób. W listopadzie 1945 w gm.Tolkmicko zarejestrowano tylko 94 osadników polskich w miejscowościach Kadyny, Pogrodzie i Chojnowo). Propozycje z rejonu rozpatrywała komisja szczebla wojewódzkiego, w której skład wchodzili przedstawiciele władz, eksperci z Instytutu Bałtyckiego (z siedzibą w Gdyni), pracownicy Poczty Polskiej oraz PKP. Weryfikacją złożonych propozycji nazw zajęli się specjaliści z Instytutu Bałtyckiego pod przewodnictwem Kazimiery Jeżowej-Paszkowskiej. W grudniu 1945 roku Komisja Instytutu Bałtyckiego przedstawiła nazwy miejscowości dla powiatu elbląskiego. Jednak nie ustrzeżono się przed popełnieniem dalszych błędów. Do wyżej wymienionych należy dodać nieprawidłowe umiejscowienie nazw w terenie, oraz dzielenie dawnych osiedli nadając im osobne nazwy (np. dawne Reimannsfelde podzielono na Nadbrzeże i Połoniny), lub ich nieuzasadnione łączenie. Część nazw stanowiło zmodyfikowane nazwy zastane, jak np.: Gross Steinort - Sztynort (Kamionek Wielki), Dörbeck - Dorobek (Próchnik), Rückenau - Rychnowy, Hütte - Huta (Huta Żuławska), Rakau - Rakowo, Kickelhof - Kikoły. Pojawiły się też niczym nieuzasadnione nazwy "dziwolągi", jak na przykład: Kłaki (Wodynia), czy Drężno (Milejewo). Zaistniałą sytuację poprawiło dopiero reaktywowanie w lutym 1946 roku, przedwojennej Komisji Ustalania Nazw Miejscowości *[1] (dalej: KUNM). Komisja ta miała kompetencje do nadawania nazw urzędowych, a wszystkie nazwy tymczasowe ustalone przez inne czynniki straciły prawne znaczenie.

Do chwili rozpoczęcia działalności przez Komisję Główną KUNM większość miejscowości posiadało po kilka nazw przejściowych. Najlepiej obrazuje to przykład Tolkmicka, gdzie do lutego 1946 roku używano nazwy zastanej Tolkemit lub jej spolszczonych form: Tolkmity, Tolemko, Tolkomicko, a do końca tego roku nazwy Świteź *[2], która funkcjonowała na wniosek komisji powiatowej. Problem z wielością nazw rozwiązało ostatecznie KUNM nadając w dniu 16 grudnia 1946 roku nazwę urzędową Tolkmicko [nazwa historyczna pochodzenia staropruskiego - przyp. W.K.]. Podobnie przedstawiała się sytuacja pobliskiej miejscowości Cadinen, która posiadała od dawna polski odpowiednik Kadyny. Do grudnia 1946 roku miejscowość przechodziła swoistą metamorfozę: Cadinen - Wesoły Dwór - Śródborze - Kadyń - Kadyny. Kolejny przykład to dzisiejsze Milejewo: Trunz - Kościelno- Jurandowo, ale też Trunc, Trąc i Drężno, w końcu od 22 sierpnia 1947 roku - Milejewo. Analogicznych przykładów jest wiele.

*[1]KUNM powstała w 1934 r.; w latach 1948-2003 działała jako Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych; od 29 sierpnia 2003 roku jako Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych.

*[2]Jest to przykład przenoszenia nazw z utraconych ziem wschodnich.

ość częstym zjawiskiem było przenoszenie przez osadników i repatriantów nazw miejscowości z rodzimych stron, albo nadawanie nazw o charakterze patriotycznym, literackim czy propagandowym. Przykłady takich nazw to: Asnykowo (Nowinka), Moniuszkowo (Pogrodzie), Piastów i Bogdaniec [dla Suchacza], Jurandowo (Milejewo), Wallenrodów (Kikoły), Bierutowo (Pomorska Wieś). Osadę Panklau (Pęklewo) chciano nazwać Radomińsko, na cześć ówczesnego starosty Tadeusza Radomińskiego, jednak nazwę anulowano na wniosek samego starosty. Obecny Święty Kamień [dawniej Wieck] jest przykładem stworzenia nowej nazwy od obiektu fizjograficznego - ogromnego głazu narzutowego, miejsca kultu dawnych Prusów. Wcześniejsze nazwy przejściowe Nawieki i Nowy Wiek [obecnie nazwa leśniczówki] zostały zakwestionowane przez komisję "krakowską" *[3], która ustaliła obecną nazwę obowiązującą od 15 marca 1947 roku.

Na omawianym terenie jest kilka miejsc z "martwą" nazwą (pomijając miejscowości, które fizycznie już nie istnieją, np. Zawiszyn (29.12.1950) czy Jagodno Wielkie), jak np. Nowe Pęklewo (29.12.50), Ostróg (12.02.1948), Witowo (29.12.1950). Na przykład, kiedy zapytamy mieszkańców ostatniego przysiółka; Gdzie jest Witowo? ... to prawdopodobnie nie uzyskamy żadnej informacji. Pytając o Hopehill, Wzgórze Nadziei lub getto, prawie każdy z okolicznych mieszkańców wskaże nam drogę. Jedną z nazw przejściowych Witowa było Nadbrzeże [zob. tabela], od 15 marca 1947 roku tę nazwę otrzymała część dawnego Reimannsfelde, podzielonego na Nadbrzeże i Połoniny. Przysiółek przez pewien czas należał do Kamienicy Elbląskiej [zob. temat], która obecnie jest częścią Kamionka Wielkiego, natomiast "urzędowe" Witowo to teraz Nadbrzeże 7. Jedną z nazw przejściowych Reimannsfelde - Glinianka, okoliczna ludność nazywa przysiółek koło Bogdańca.

Początkowo nazwy ulegały częstym, uzasadnionym lub nie, poprawkom i zmianom, a czasem zmieniały też swoją lokalizację. Wprowadzone przez KUNM zmiany nazw miejscowości oznaczały według A.Wełniaka:

[...] całkowite wyrugowanie niektórych nazw przejściowych. Te ostatnie były czasami przenoszone na nazwy osad, przysiółków, koloni i wybudowań położonych w bezpośrednim sąsiedztwie miejscowości, której nazwa została urzędowo zmieniona. W powiecie elbląskim przykładami są: Bogdaniec [Hohenhaff - Wysoka od 29.12.1950 r. - przyp.W.K.] (położona koło dzisiejszego Suchacza), Romanowo (b.PGR koło Kamiennika Wielkiego), Janówek (koło miejscowości Kikoły)...

(A. Wełniak, op. cit.,s.175)

Starostwo Powiatowe w Elblągu. Referat Rolnictwa i Reform Rolnych. Statystyka i spisy rok 1948.

(APE z/s w Malborku, SPE w Elblągu, Nr 25, poz. 580.)

Są przykłady nazw (np.: Nowakowo** do 19.12.1946; do 1950 Stare Batorowo; Stare Nowakowo od 03.11.1950; od 2004 Nowakowo), Witowo** od 29.12.1950, Wysoka od 29.12.1950 (Bogdaniec *), Kikoły** od 29.12.1950 (Lipnik), Ostrogóra** (Ostrobrzeg), kiedy nazwa zwyczajowa/tradycyjna bierze górę nad nazwą urzędową**- bez potwierdzenia zmian urzędowych tych nazw w Dziennikach Ustaw i Monitorach Polskich. Niektóre nazwy - nie urzędowe - były lub są używane przez lokalną administrację, w oznakowaniu dróg, w publikacjach i na mapach topograficznych.

Na przykład jezioro Druzno (urzędowa nazwa została wprowadzona zarządzeniem MAP z dnia 17 września 1949 roku, zastąpiła niemiecką nazwę – Drausen See, M.P. 1949 nr 76 poz. 947, s.12) powszechnie występuje pod nazwą "Drużno" - jedna literka, a jednak różnica.

W pracy zbiorowej pod redakcją Czesława Niteckiego pt. Jezioro Druzno. Monografia Przyrodnicza czytamy:

[...] Z przytoczonego fragmentu [ze "Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", pod redakcją F. Sulmierskiego, B. Chlebowskiego i W. Walewskiego z 1881 r., pod hasłem Druzno - przyp.W.K.] wynika też, że już wtedy były niejasności z nazwą zbiornika, bo funkcjonowała też nazwa „Drużna”. Trudno ustalić kiedy zaczęło się to zamieszanie w nazewnictwie. Pod koniec XIII w. znane było pod pruską nazwą Drusen. Później pojawia się niemiecka nazwa Drausen (Górnowicz 1976). Po II wojnie światowej mimo nazwy urzędowej jezioro „Druzno” zawartej w Państwowym Rejestrze Nazw Geograficznych i Słowniku nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej Rosponda z 1951 r. zastępującej niemiecką nazwę „Drausensee” pojawiła się w dość powszechnym użyciu nazwa jezioro „Drużno”. Nazwa ta figuruje w różnych publikacjach, na niektórych mapach, a nawet w dokumentach państwowych. Rezerwat przyrody utworzony pod koniec 1966 r. nosi nazwę Rezerwat Przyrody „Jezioro Drużno” Mamy więc taką dziwną sytuację, że rezerwat przyrody o nazwie „Jezioro Drużno” istnieje na jeziorze Druzno. Podobnie jest w odniesieniu do nazw innych form ochrony tego zbiornika, np. obszar Natura 2000 „Jez. Drużno”.

Upowszechnieniu właściwej nazwy na pewno nie ułatwia fakt, że niedaleko jeziora jest wieś o nazwie „Drużno”. Czy niniejsza książka, w której konsekwentnie we wszystkich rozdziałach używa się nazwy obowiązującej przyczyni się do jej upowszechnienia w literaturze przyrodniczej? Czas pokaże.

*[3]II Regionalna Komisja Krakowska KUNM działała w trzech sekcjach: historycznej, językoznawczej i geograficznej.

** W przypadku Nowakowa i Bogdańca (pow. elbląski), nazwy te występują w wykazie urzędowych nazw miejscowości (uwzględniającym ostatnie zmiany) z dnia 1 stycznia 2012 r., sporządzonego na mocy rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji (z dnia 27 grudnia 2011 r. Dz.U. Nr 291, poz. 1711). W wykazie występują też: Kikoły, jako przysiółek wsi Kadyny, Ostrogóra, jako część wsi Łęcze - Lipnik i Ostrobrzeg nie są nazwami urzędowymi. Osady Witowo i Wysoka nie występują w wykazie miejscowości gminy Tolkmicko. Przy sporządzaniu wykazu uwzględniono zmiany formalne dokonane po 1980 r., opublikowane w Dziennikach Ustaw i Monitorach Polskich.

TABELA NAZW
Nazwa obecna (aktualnie obowiązująca)	Nazwa niemiecka	Polska nazwa -1945 *	Nazwy przejściowe	Propozycja Instytutu Bałtyckiego	Inne nazwy
Batorowo	Neu Terranova	-	Nowe Batorowo	Nowizna Nowa	-
Bielany Małe (29.12.1950**) m.Elbląg	Klein Bieland	-	Bielany Małe	-	-
Bielany Wielkie (29.12.1950**) m.Elbląg	Gross Bieland	-	Wolność, Bielany Duże	-	-
Bogdaniec Wysoka (29.12.1950**- ?)	Hohenhaff	-	Wysoka	-	-
Brzezina (12.02.1948**)	Birkau, Bierkowe	-	Brzezin, Brzezina	Brzezina	Birkowice
Chojnowo (28.06.1948**)	Konradswalde (1908), Conradswalde (1939)	-	Chojny, Chojnowo	Koniecwałd	-
Czechowo	Böhmischgut	-	Lisy	Czechówek	-
Dąbrowa (12.02.1948) (lub Kolonia Dąbrowa**) m.Elbląg	Damerau	Dąbrowa	Dąbrowa	Dąbrowa	-
Dębice (09.12.1947) (12.02.1948) Dębica** m.Elbląg (1992 -)	Dambitzen	Dębice	Dębice, Dębica	Dębica	-
Dębołęka	Neu Eichwalde	-	Dębowy Las	-	-
Drewnik (12.02.1948**) m.Elbląg (1992 -)	Drewshof	-	Stary Dwór, Zajazd	Drzewica	-
Gronowo Górne Gronowo (22.08.1947**),	Grunau Höhe	Gronowo	Gronowo Górne, Gronowo	Grunowo	-
Huta Żuławska (22.09.1953 -) Huta (12.02.1948),	Hütte Schönbuche	Huta	Budy, Budzisze	Huta	Nowe Chaty
Jagodno (31.12.1999), Jagodna Mała (29.12.1950), Jagodna (15.03.1947**)	Klein Wogenap (01/09/1939-), Klein Wogenab (1871-1938), Klein Wogenapp (1785-), Wogenap (-1785)	-	Bobrówka, Jeżewo Małe	Jeziorno Małe	-
Jagodno Wielkie Jagodna Wielka (03.11.1950)	Gross Wogenap Wugenap	-	Bobrówka, Jeżewo Duże	Jeziorno Duże	-
Jagodnik (28.06.1948**)	Behrendshagen	-	Jagodowo	Krzewie	-
Jelenia Dolina (29.12.1950**) m.Elbląg (1998)	Gasthaus Hirschkrug (1908) , Hirschkrug (1939 -)	-	Jeleniewo	-	-
Kadyny (19.12.1946**)	Cadinen (- 1939), Kadinen (1939 -), Kudin	Kadyny	Wesoły Dwór, Kadyny	Kadyny	Śródborze, Kadyń, Kadynia
Kamiennik Wielki Kamiennik (22.08.1947**),	Gross Stoboi, Gross Stoboy, Gross Stobayn	Wielkie Stoboy	Romanowo, Stobój	Stobno Wielkie	Stoboje, Romanów
Kamionek Wielki (16.12.1946**)	Gross Steinort	Stejnort, Sztynort	Wielki Kamień, Kamienica	Sztynort Wielki	Kamieniów
Kikoły (29.12.1950**) [Lipnik]	Kickelhof	-	Janów, Janówek	-	Wallenrodów, Lipniki
Kikolski Młyn (03.11.1950**)	Kickelhof-Mühle	-	-	-	-
Krasny Las (28.06.1948**) m.Elbląg	Neu Schönwalde	-	Nowy Las, Czarnolesie	Uroczysko Nowe	Zalesice
Krynica Morska (19.12.1958), Łysica (01.07.1947)	Kahlberg-Liep	-	Polonia, Łysa Góra, Krynica Morska	-	Krynica Pomorska
Łęcze (16.12.1946**)	Lenzen	Łęcze, Łężno, Łęcza	Łęcze	Łęcze	Łączany, Łęcza
Majewo (28.06.1948**)	Maibaum	-	Grodzisko, Majówka	Gaik	-
Milejewo (22.08.1947**)	Trunz	-	Kościelno, Jurandowo	Drężno	Trąc
Modrzewina (16.12.1946**) m.Elbląg	Lärchwalde	-	Modrzewie	Modrzewina	-
Myślęcin (28.06.1948**)	Meislatein	-	Grabiny, Myślatyn	-	-
Nadbrzeże (15.03.1947**)	Reimannsfelde	-	Glinianka, Połoniny	-	-
Nowakowo (19.12.1946), Stare Nowakowo (03.11.1950)	Alt Terranova	-	Stare Batorowo	Nowizna Stara	-
Nowe Pęklewo (29.12.1950**)	Neu Panklau	-	Nowozacisze, Nowa Janówka	Nowe Radomińsko	-
Nowinka (12.02.1948**)	Neuendorf- - Kämmereidorf (1908), Kämmereidorf (1938-)	Nowa Wieś	Nowa Wieś, Asnykowo	-	Nowiny
Nowa Karczma [Piaski] (28.06.1948**)	Neukrug		Piaski	Nowa Karczma	Stromiec
Ostrogóra [Ostrobrzeg] (03.11.1950)	Scharffenberg (01.09.1939 -), Scharfenberg (- 1938)		Ostrobrzeg	-	-
Ogrodniki (28.06.1948**)	Baumgart	-	Ogrodowo, Ogrodniki	Drzewno	Bągart
Ostróg (12.02.1948**)	Bollwerk	-	Bolesławowo	Okopy	-
Pagórki (29.12.1950**)	Rehberg	-	Górki	-	-
Pęklewo (15.03.1947**)	Panklau	-	Zacisze, Janówka	-	Radomińsko
Pięknolas, Stary Krasny Las (03.11.1950**)	Alt Schönwalde	-	Stary Las, Czarnolesie	Uroczysko	Pięknolesie
Piastowo (28.06.1948**)	Königshagen	-	Królewszczyzna, Piastowo	Królewo	Piastów
Pogrodzie (22.08.1947) Nowy Kościół** (-22.08.1947)	Neukirch-Höhe (1908), Neukirchhöhe (1938-)	Nowa Cerkiew	Nowy Kościół, Moniuszkowo	Nowa Cerkiew	-
Pomorska Wieś (12.02.1948**)	Pomehrendorf	Pomorska Wieś	Bierutowo	Pomorska Wieś	Pomorzany
Próchnik (22.08.1947**) m.Elbląg (1998-)	Dörbeck	-	Strumykowo	Dorobek	Dyrbek
Przebrno (28.06.1948**)	Pröbbernau	-	Rybacko, Rybaki	Przebrno	Rybniewo
Przezmark (28.06.1948**)	Preussisch Mark (1939), Preuschmark (1908)	Przesmark	Jabłonna Pomorska, Wańkowicze	-	Konradów
Przybyłowo (28.06.1948**)	Dünhofen	-	Przybyłów. Przybytów	Piaski	Dunowo, Przybytowo
Przylesie (03.11.1950)	Luisenthal	-	Leśnica, Przylesie	-	-
Ptaszkowo (28.06.1948**)	Vöglers	-	Ptaszków	Ptaszki	-
Rakowo [k.Ogrodnik] (29.12.1950**)	Rakau	-	Michałówka, Michałów	Rakowo	Raków
Rakowo (29.12.1950**) m.Elbląg	Klein Röbern, Gross Teichhof, Jungschulzenhof, Hellwigshof	-	-	-	-
Rubno Wielkie (16.12.1946**) m.Elbląg	Gross Röbern	-	Stefanówka, Smętkowo	Stawisko	-
Rychnowy (28.06.1948**)	Rückenau	-	Zapole, Starówka	Rychnowo	-
Sierpin (28.06.1948**)	Serpin	-	Serpiny, Sierpinek	Sierpin	Serpinów
Skowronki (01.07.1947)	Vogelsang	-	Ptaszków	Bieńkowo	-
Stawnik (29.12.1950**) m.Elbląg	Wangenheimshof, Brandshöfchen, Klein Teichhof (-1908), Elbing-Klein Teichhof (1938-)	-	-	-	-
Stoboje (11.12.1998-), Kamiennik Mały (-03.11.1950)	Klein Stoboi, Klein Stoboy	Małe Stoboy	Mała Wieś, Stobój	-	Stoboje
Stodolniki (03.11.1950)	Teckenort	-	Stodolniki	-	-
Stolin (03.11.1950)	Stollinen	-	Leśniczówka	-	-
Suchacz (19.12.1946**)	Succase	-	Piastów, Bogdaniec	Rybnik	Sukazy
Święty Kamień (15.03.1947**)	Wieck, Wiek	-	Dąbrowa, Nawieki, Nowy Wiek	-	-
Tolkmicko (16.12.1946**)	Tolkemit, Tolkemethe	Tolkomicko, Tolkmicko	Tolkmicko, Świteź	Tolkmicko	-
Weklice (28.06.1948**)	Weklitz, Wöklitz (01.09.1939-), Wöcklitz (-1938)	-	Dolina Szwajcarska, Winnica	Weklice	-
Wilkowo (28.06.1948**)	Wolfsdorf Höhe	-	Wilkowo	Wilcza Góra	Wilczno
Witowo (29.12.1950 -) [Kamienica Elbląska, Nadbrzeże]	Hopehill	-	Góra Nadziei, Wzgórze Nadziei, Nadbrzeże	-	Nadbrzeżna
Wodynia (28.06.1948**)	(-1938) Clack Dorff, (1938-) Klakendorf, lub Klaukendorf, lub Klackendorff	-	Kąty, Woda	Kłaki	Przybyszów
Zalesie	Schönmoor	-	Zalesie	Polesie	Zabagno
Zawada (29.12.1950**) m.Elbląg	Pangritz Kolonie	-	-	-	-
Zawiszyn (29.12.1950**)	Koggenhöfen (1939 -), Koggenhoefen (-1938)	-	Stary Folwark, Zawiszany	-	-
* Skorowidz polsko-niemiecki i niemiecko-polski miejscowości Województwa Pomorskiego i w. m. Gdańska, Poznań 1920 r. Ułożony na podstawie mapy sztabowej 1 : 300 000 : z uwzględnieniem : Słow. geogr., Fontes, St. Ramułta, Dr. W. Kętrzyńskiego, X. W. Wojciechowskiego i Dr. Spandowskiego, B. Ślaskiego, Il. rocznika Gryfa, mapy Fr. Bąkowskiego, dzieła "Komisji dla ustalenia nazw" w Toruniu (X. Czaplewski, X. Mańkowski, X. Wojciechowski, Dr. Majkowski) oraz książki pocztowej z 1914-go roku. ** Data ogłoszenia w MP.

Rozporządzeniem Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości (M.P. 28.03.1949 r. Nr A-17, poz.225.), nastąpiła zmiana nazw niektórych obiektów fizjograficznych:

Rzeka Elbing / Elbląg, Oberländer Kanal / Kanał Elbląski, Nogat / Nogat, Passarge / Pasłęka, Pregel / Pręgoła, Kraffohl Schleuse / Śluza Bielnicka, Elbing Weichsel / Szkarpawa.

Zarządzeniem Ministra Administracji Publicznej z dnia 15 grudnia 1949 roku o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości (M.P. z 1950 r. Nr 8, poz. 76.) niemiecką nazwę Frisches Haff zmieniono na Zalew Wiślany. W dniu 27.09.1958 roku na mocy Zarządzenia Nr 198 Prezesa Rady Ministrów J. Cyrankiewicza zmieniono nazwy niektórych obiektów fizjograficznych omawianego obszaru:

Burgwall Tolkemitter / Tolkmickie Wały, Spitz Berg / Ostra (k.Tolkmicka), Cadiner Wald / Kadyński Las, Etzdorf Wall / Kadyński Wał, Strohbruchs Berg / Szara (Pagórki), Dorbecker Schweiz / Próchnik, Grenz Berg / Graniczna (Próchnik -Elbląg), Heiliger Stein / Święty Kamień. Mühlen Bach p.Tolkmit */Iłowiec, Mühlen Bach p.Cadinen/ Kadyńska Struga, Mühlen Bach p.Lenzen / Widawka, Wogenap Bach / Jagodzinka, Ziegelwald [Las Ceglany] / Gliniczki, Silber Berg [Srebrna Góra] / Biała, Butter Berg / Milejewska Góra (też Maślana Góra), Hafer Berg / Czubatka (też Owsiana Góra, Piastowo), Quitsch Berg / Jarzębinka (Majewo), Kirchsteig Berg / Jastrzębia Góra (k.Jagodnika), Thum Berg / Krucza (też Góra Chrobrego , Bażantarnia - Elblag), Gänse Berg (też Ludendorff hőhe) / Gęsia (Elbląg), Johannis Berg / Zajęcza (Elbląg), Ziegen Berg / Kozia Góra (Pomorska Wieś).

(*Wszystkie podane nazwy według dosłownego zapisu)

Zarządzeniem nr 2 Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 1969 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw niektórych miejscowości i obiektów fizjograficznych (M.P. 08.01.1969 r. Nr 2 poz. 10.), dla kanału żeglugowego łączącego rzekę Elbląg z Nogatem (Kraful lub Kraffohlkanal) wprowadzono nazwę Kanał Jagielloński.

Od maja 1946 roku wykazy ustalonych nazw ukazywały się w Monitorze Polskim. Pierwsze nazwy weszły w życie z dniem 19 maja 1946 roku [M.P. 1946 nr 44 poz. 85]. Proces nadawania polskich nazw miejscowości trwał w zasadzie do września 1953 roku [M.P. 1953 nr 92 poz. 1240].

Zobacz koniecznie:http://jezykotw.webd.pl/wiki/U%C5%BCytkownik:Dynozaur/Nazwy_miejscowe_w_Prusiech

Nazwy urzędowe miejscowości powiatu elbląskiego ustalone w latach 1945-1958
Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. 19.05.1946 r. Nr 44, poz. 85.)
Nazwa po zmianie	Data zmiany	Poprzednia nazwa
Elbląg	19.05.1946 r.	Elbing
Pasłęk (pow. pasłęcki)	19.05.1946 r.	Preußisch Holland
Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. 16.12.1946 r. Nr 142, poz. 262.)
Kadyny	19.12.1946 r.	Cadinen
Jegłownik	19.12.1946 r.	Fichthorst
Rubno Wielkie	16.12.1946 r.	Gross Röbern
Kamionek Wielki	16.12.1946 r.	Gross Steinort
Wikrowo Wielkie	16.12.1946 r.	Gross Wickerau
Komorowo	16.12.1946 r.	Kämmersdorf
Wikrowo Małe	16.12.1946 r.	Klein Wikrau
Modrzewina	16.12.1946 r.	Lärchwalde
Łęcze	16.12.1946 r.	Lenzen
Suchacz	19.12.1946 r.	Succase
Nowakowo	16.12.1946 r.	Terranova
Tolkmicko	16.12.1946 r.	Tolkemit
Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. 15.03.1947 r. Nr 37, poz. 297.)
Elbląg Zdrój	15.03.1947 r.	Elbing Englisch Brunnen
Pęklewo	15.03.1947 r.	Panklau
Nadbrzeże	15.03.1947 r.	Reimannsfelde
Raczki Elbląskie	15.03.1947 r.	Unterkerbswalde
Święty Kamień	15.03.1947 r.	Wieck
Jagodna	15.03.1947 r.	Wogenap
Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. 1.06.1947 r. Nr 111, poz. 719.)
Próchnik	22.08.1947 r.	Dörbeck
Gronowo (Górne)	22.08.1947 r.	Grunau Höhe
Łysica	22.08.1947 r.	Kahlberg-Liep
Bielnik	22.08.1947 r.	Kraffohlsdorf
Pogrodzie	22.08.1947 r.	Neukirch-Höhe
Kamiennik	22.08.1947 r.	Stoboi
Milejewo	22.08.1947 r.	Trunz
Kępiny Wielkie	22.08.1947 r.	Zeyerniederkampen
Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 grudnia 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. 12. 02.1948 r. Nr 14, poz. 55.)
Brzezina	12.02.1948 r.	Birkau
Czechowo	12.02.1948 r.	Bohmschgut
Ostróg	12.02.1948 r.	Bollwerk
Dębice	12.02.1948 r.	Dembitzen
Dąbrowa	12.02.1948 r.	Domerau
Drewnik	12.02.1948 r.	Drewshof
Kępa Rybacka	12.02.1948 r.	Fischerskempe
Huta	12.02.1948 r.	Hütte
Majkowo	12.02.1948 r.	Möskenberg
Nowina	12.02.1948 r.	Neuendorf Höhe
Nowinka	12.02.1948 r.	Neuendorf - Kämmereidorf
Nogat	12.02.1948 r.	Nogathau
Pomorska Wieś	12.02.1948 r.	Pomehrendorf
Błotnica	12.02.1948 r.	Schlammsack
Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. 28.06.1948 r. Nr 59, poz.363.)
Szopy	28.06.1948 r.	Aschbuden
Ogrodniki	28.06.1948 r.	Baumgart
Pasieki	28.06.1948 r.	Bartkamm
Jagodnik	28.06.1948 r.	Behrendshagen
Chojnowo	28.06.1948 r.	Conradswalde
Przybyłowo	28.06.1948 r.	Dünhofen
Władysławowo	28.06.1948 r.	Ellerwald I Trift
Adamowo	28.06.1948 r.	Ellerwald II Trift
Kazimierzowo	28.06.1948 r.	Ellerwald III Trift
Janowo	28.06.1948 r.	Ellerwald IV Trift
Józefowo	28.06.1948 r.	Ellerwald V Trift
Zajączkowo	28.06.1948 r.	Haselau
Kopanka	28.06.1948 r.	Hoppenau
Gajowiec	28.06.1948 r.	Kerbshorst
Wodynia	28.06.1948 r.	Klakendorf
Piastowo	28.06.1948 r.	Königshagen
Majewo	28.06.1948 r.	Maibaum
Myślęcin	28.06.1948 r.	Meislatin
Mechnica	28.06.1948 r.	Moosbruch
Nowy Dwór (Elbląski)	28.06.1948 r.	Neuhof
Nowa Karczma	28.06.1948 r.	Neukrug
Karczowiska Górne	28.06.1948 r.	Oberkerbswalde
Pilona	28.06.1948 r.	Plohnen
Przezmark	28.06.1948 r.	Preussisch Mark
Przebrno	28.06.1948 r.	Pröbbenau
Rychnowy	28.06.1948 r.	Rückenau
Krasny Las	28.06.1948 r.	Schönwalde
Czarna Grobla	28.06.1948 r.	Schwarzdamm
Sierpin	28.06.1948 r.	Serpin
Tropy	28.06.1948 r.	Streckfuss
Ptaszkowo	28.06.1948 r.	Vöglers
Weklice	28.06.1948 r.	Wöklitz
Wilkowo	28.06.1948 r.	Wolfsdorf Höhe
Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1950 r. w sprawie przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych. (M.P. 3.11.1950 r. Nr 134, poz. 1720.)
Stary Krasny Las	03.11.1950 r.	Alt Schönwalde
Stare Nowakowo	03.11.1950 r.	Alt Terranova
Zarzecze	03.11.1950 r.	Amalienhof
Belweder	03.11.1950 r.	Belveder
Ostrożeń (PGR)	03.11.1950 r.	Bollwerks Kr.
Dąbrowski Młyn	03.11.1950 r.	Damerauer Mühle
Zagaje	03.11.1950 r.	Dornbusch
Próchnickie Kępy	03.11.1950 r.	Dörbeckskampe
Druzińska Kępa	03.11.1950 r.	Drausenkampe
Dębiny	03.11.1950 r.	Eichwald
Dąbki	03.11.1950 r.	Eichwalde
Górnica	03.11.1950 r.	Einkehr
Ujście	03.11.1950 r.	Elbinger Fahrwasser
Przydroże	03.11.1950 r.	Eulenkrug
Rybaki	03.11.1950 r.	Fischauerfeld
Żytno	03.11.1950 r.	Freiwalde
Goplanica	03.11.1950 r.	Geizhals
Giejsmy	03.11.1950 r.	Geysmerode
Głodówka	03.11.1950 r.	Glodsche Kampe
Bielany Wielkie	03.11.1950 r.	Gross Bieland
Budy Wielkie	03.11.1950 r.	Gross Budenkampe
Kamiennik Wielki	03.11.1950 r.	Gross Stoboy
Zakrzewo	03.11.1950 r.	Gross Wesseln
Jagodna Wielka	03.11.1950 r.	Gross Wogenap
Gronowskie Pustki	03.11.1950 r.	Grunauerwüsten
Lipniki	03.11.1950 r.	Hansdorf
Moczarka	03.11.1950 r.	Herrenpfeil
Jelenia Dolina	03.11.1950 r.	Hirschkrug
Wysoka (Bogdaniec)	03.11.1950 r.	Hohenhaff
Wysoczka	03.11.1950 r.	Hohenwalde
Mostki	03.11.1950 r.	Hommelbrück
Witowo (Nadbrzeże 7)	03.11.1950 r.	Hopehill
Młynica	03.11.1950 r.	Julius Mühle
Kikoły	03.11.1950 r.	Kickelhof
Kikolski Młyn	03.11.1950 r.	Kickelhof –Mühle
Klaski	03.11.1950 r.	Klaassenhöfchen
Bielany Małe	03.11.1950 r.	Klein Bieland
Rakowo (Elbląg)	03.11.1950 r.	Klein Röbern
Kamiennik Mały	03.11.1950 r.	Klein Stoboy
Stawnik	03.11.1950 r.	Klein Teichhof
Jagodna Mała	03.11.1950 r.	Klein Wogenap
Klimonty	03.11.1950 r.	Klementfähre
Zawiszyn	03.11.1950 r.	Koggenhöfen
Zapora	03.11.1950 r.	Kraffohl-Schleuse
Miedniki	03.11.1950 r.	Kupferhammer
Krzewina	03.11.1950 r.	Kupferstrauch
Łask	03.11.1950 r.	Laachenhäuser
Mosty	03.11.1950 r.	Lahme Hand
Łozy	03.11.1950 r.	Lotsenhaus
Przylesie	03.11.1950 r.	Louisenthal
Liwiec	03.11.1950 r.	Löwenslust
Miłki	03.11.1950 r.	Mehlbude
Młodocin	03.11.1950 r.	Molkerei
Dębołęka	03.11.1950 r.	Neu Eichfelde
Nowy Świat	03.11.1950 r.	Neue Welt
Nowe Pęklewo	03.11.1950 r.	Neu Panklau
Nowy Krasny Las	03.11.1950 r.	Neu Schönwalde
Nowe Pole	03.11.1950 r.	Neustädterfeld
Nowe Nowakowo	03.11.1950 r.	Neu Terranova
Nadworna	03.11.1950 r.	Ohmkenhof
Zawada	03.11.1950 r.	Pangritz Kolonie
Plebanka	03.11.1950 r.	Pfarrhäuschen
Rakowo	03.11.1950 r.	Rakau
Pagórki	03.11.1950 r.	Rehberg
Roszewo	03.11.1950 r.	Roland
Wilżyna	03.11.1950 r.	Rossgarten
Czerwonka	03.11.1950 r.	Rothebude
Kąty	03.11.1950 r.	Rundmannsecke
Ostrogóra	03.11.1950 r.	Scharffenberg
Zacisze	03.11.1950 r.	Schiffsruh
Młynowo	03.11.1950 r.	Schneidemühle
Jeziorki	03.11.1950 r.	Seeteich
Warszawskie	03.11.1950 r.	Spittelhof
Błonie	03.11.1950 r.	Stadtfeld
Stagnity	03.11.1950 r.	Stagnitten
Stolin	03.11.1950 r.	Stollinen
Podgórze	03.11.1950 r.	Stolzenhof
Młynki	03.11.1950 r.	Strauch-Mühle
Zakrzewo	03.11.1950 r.	Strauch-W.
Kępina	03.11.1950 r.	Stromhäuser
Szczutowo [Sztutowo]	03.11.1950 r.	Stutthof
Stodolniki	03.11.1950 r.	Teckenort
Leśna	03.11.1950 r.	Waldburg
Wysoka	03.11.1950 r.	Waldhöhe
Zawodzie	03.11.1950 r.	Wansau
Winnica	03.11.1950 r.	Weingarten
Zakrzewski Młyn	03.11.1950 r.	Wesseln Mühle
Witoszewo	03.11.1950 r.	Wittenfelde
Starodębie	03.11.1950 r.	Wodanseiche
Uroczysko	03.11.1950 r.	Wörde
Zarządzenie nr 62 Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 1953 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw miejscowości. (M.P. 9.04.1953 r. Nr A-51, poz. 572.)
Łysica Leśna (przysiółek)	09.04.1953 r.	Nehrunger Forst
Nowotki (przysiółek)	09.04.1953 r.	Nogathaffkampen (część południowa)
Cieplice (przysiółek)	09.04.1953 r.	Nogathaffkampen (część północna)
Zalesie (przysiółek)	09.04.1953 r.	Schoenmoot
Zarządzenie nr 129 Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 września 1953 r. w sprawie ustalenia i zmiany nazw niektórych miejscowości w województwach olsztyńskim, gdańskim i bydgoskim. (M.P. 14.10.1953 r. Nr A-92, poz. 1240.)
Huta Żuławska	22.09.1953 r.	Huta
Nowy Dwór Elbląski	22.09.1953 r.	Nowy Dwór
Tropy Elbląskie	22.09.1953 r.	Tropy
Komorowo Żuławskie	22.09.1953 r.	Komorowo
Zarządzenie nr 254 Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazwy i pisowni niektórych miejscowości. (M.P. 6.12.1958 r. Nr 97, poz. 533.)
Na podstawie art. 2 przepisów z dnia 24 października 1934 r. o ustalaniu nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych. oraz o numeracji nieruchomości (Dz. U. z 1934 r. Nr 94, poz. 850 i z 1948 r. Nr 36, poz. 251) zarządza się, co następuje: § 1. Zmienia się nazwę miejscowości Łysica w powiecie elbląskim, w województwie gdańskim na Krynica Morska (II przypadek: -y, -iej, przymiotnik: krynicki).
§ 2. W stosunkach publicznych wolno używać nazw wyżej podanych miejscowości tylko w brzmieniu ustalonym niniejszym rozporządzeniem.
Źródło Monitor Polski: M.P. 19.05.1946 r. Nr 44, poz. 85. M.P. 16.12.1946 r. Nr 142, poz. 262. M.P. 15.03.1947 r. Nr 37, poz. 297. M.P. 1.06.1947 r. Nr 111, poz. 719. M.P. 12. 02.1948 r. Nr 14, poz. 55. M.P. 28.06.1948 r. Nr 59, poz.363. M.P. 3.11.1950 r. Nr 134, poz. 1720. M.P. 9.04.1953 r. Nr A-51, poz. 572. M.P. 14.10.1953 r. Nr A-92, poz. 1240. M.P. 6.12.1958 r. Nr 97, poz. 533.

Źródła:
S. Rospond, Skorowidz ustalonych nazw miejscowości na Ziemiach Odzyskanych według Uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej, Wrocław 1948.
S. Rospond , Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej według uchwał Komisji Ustalania nazw miejscowości pod przewodnictwem Stanisława Srokowskiego, Wrocław-Warszawa 1951.
J. Gołaski, Ustalanie i wdrażanie nazw obiektów fizjograficznych na Ziemiach Zachodnich i Północnych Rzeczypospolitej Polskiej Polski Przegląd Kartograficzny, t. 40, 2008, nr 1, s. 46–53.
A. Wełniak, Nazewnictwo przejściowe miejscowości na terenie powiatu elbląskiego, Rocznik Elbląski, T.21 2008, s. 175-200
K. Szcześniak, Powojenna toponimia byłych Prus Wschodnich, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, zeszyt LIX, Kraków 2003, s. 198-209.
Jezioro Druzno. Monografia Przyrodnicza. Praca zbiorowa: Red. Cz. Nitecki, Wydawca: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Olsztyn 2013.
Monitor Polski : 15.12.1949 r. (nr 8 poz. 76 ), 17.09.1949 r. (nr 76 poz. 947, s.12), 26.11.1958 r. ( nr 90 poz.502), 22.09.1953 r. (nr 92 poz. 1240),03.11.1950 r. (nr 134 poz. 1720), 15.12.1950 r. (nr 8 poz. 76), 01.06.1948 r.(nr 59 poz. 363), 09.12.1947 r.(nr 14 poz.55), 01.07.1947 r.(nr 111 poz.719),15.03.1947 r.(nr 37 poz.297), 12.11.1946 r. (nr 142 poz. 262).
APE z/s w Malborku, SPE w Elblągu, Nr 25, poz. 580.
www.samorzad.pap.pl, Załącznik: Wykaz nazw miejscowości [dostęp:10.08.2013]